Hidrodinamičke karakteristike izvorišta ‘Peštan” za vodosnabdevanje Lazarevca

Geološka i hidrogeološka istraživanja koja su u prethodnih nekoliko godina izvedena u zoni izvorišta opštine Lazarevac, imala su za cilj obezbeđivanje podataka za utvrđivanje rezervi podzemnih voda, njihov bilans i radijus uticaja bunara izvorišta. Istraživani teren pripada kolubarskom ugljonosnom basenu, koji je najveći basen uglja u Republici Srbiji. Gradsko izvorište za vodosnabdevanje grada Lazarevac nalazi se na ravničarskom terenu aluvijalne ravni reka Kolubare i Peštana. Sastoji se od 14 eksploatacionih bunara koji kaptiraju izdan pod pritiskom do oko 180 m dubine, formirane u okviru neogenih peskova. Ova izdan se naziva ‘međuslojna izdan”, jer se nalazi između dva sloja uglja koji se eksploatiše. Dosadašnjom eksploatacijom izvorišta došlo je do značajnih sniženja podzemnih voda u zoni izvorišta, reda veličine od 40 do 50 m. Ovo je posledica precrpljivanja izvorišta zbog razvoja kopova gde su presečeni kontakti sa rekama koje prihranjuju izdan. U cilju sprovođenja simulacije režima eksploatacije podzemnih voda na izvorištu za vodosnabdevanje grada Lazarevac izrađen je hidrodinamički model režima podzemnih voda. Njegova izrada rađena je fazno: od osnovne interpretacije ulaznih podataka, šematizacije porozne sredine, strujnog polja i uslova strujanja do formiranja i etaloniranja modela. Izrađeni višeslojeviti model zasniva se na simulaciji trodimenzionalnog strujanja podzemnih voda. Za izbor koncepcije hidrodinamičkog modela od odlučujućeg značaja su bili prirodni činioci kao što su tip i karakteristike zastupljenih geoloških članova, izražena slojevitost, rasprostranjenje vodonosnog i izolatorskih slojeva, filtracione karakteristike porozne sredine, uslovi, mehanizam i režim strujanja podzemnih voda. Primenom hidrodinamičkog modeliranja, baziranog na numeričkoj metodi konačnih razlika, određen je bilans podzemnih voda za maksimalno registrovani kapacitet izvorišta “Peštan”. Simulacijom praćenja kretanja konzervativne čestice (eng. particle tracking), određen je radijus dejstva bunara za uslove rada izvorišta maksimalnim kapacitetom za vremenski period od 50 i 200 dana.