DOI – https://doi.org/10.46793/Vodoprivreda56.5-6.167M
Ključne reči – hidrogeologija, vodosnabdevanje, zaštita, minerlane i termalne vode, geotermalna energija, monitoring
REZIME
U radu je prikazan istorijski osvrt razvoja hidrogeoloških istraživanja u Srbiji, kao i njihov značaj u savremenom društvu. Iako ovakva tema zahteva mnogo veći prostor nego što je prikazan u narednom tekstu, urađena je generalna sublimacija raspoloživih podataka, kako bi se na što koncizniji način prikazao značaj hidrogeooške struke od nauke do primenjenih istraživanja. Rad obrađuje nekoliko značajnih celina, od osvrta na kratak istorijat razvoja hidrogeologije u Srbiji, preko prikaza hidrogeoloških karakteristika Srbije i zakonske regulative vezane za podzemne vode, do aktuelnog stanja u istraživanju i zahvatanju podzemnih voda u Srbiji. Poseban značaj u radu daje se različitim vidovima korišćenja podzemnih voda u različite svrhe, kako korišćenja za potrebe vodosnabdevanja, korišćenja mineralnih i termomineralnih voda za potrebe banjskog turizma u medicinske i rekreativne svrhe, tako i korišćenja subtermalnih i termalnih resursa za potrebe proizvodnje toplotne energije, tako i u sektoru proizvodnje električne energije. U skladu sa održivim korišćenjem i upravljanjem podzemnim vodnim resursom, u radu se daje poseban značaj zaštiti i monitoringu podzemnih voda.
Autori: Saša Milanović, Ljiljana Vasić
LITERATURA
[1] Dokmanović P., 2002: Kritička analiza aktuelnog pravilnika o klasifikaciji i kategorizaciji rezervi podzemnih voda, XIII Jugosolvenski simpozijum o hidrogeologiji i inženjerskoj geologiji, Komitet za hidrogeologiju i inženjersku geologiju, Herceg Novi
[2] Dokmanović P., 2002: Zakonska neuređenost u oblasti istraživanja, korišćenja i zaštite podzemnih voda, XIII Jugosolvenski simpozijum o hidrogeologiji i inženjerskoj geologiji, Komitet za hidrogeologiju i inženjersku geologiju, Herceg Novi
[3] Dokmanović P., Stevanović Z., 2009: O značaju resursa podzemnih voda za prostorno planiranje u Srbiji,Zbor. rad. konf. VODA 2009, Srp. druš.zazašt. voda, Tara. 35-40
[4] Dokmanović, P., Stevanović, Z., 2015: Projekat proširenja mreže stanica podzemnih voda u Srbiji, Univerzitet u Beogradu, Rudarsko-geološki fakultet, Departman za hidrogeologiju, fondovska dokumentacija
[5] Dokmanović P., Nikić Z., 2021: Resursi podzemnih voda i hidrogeološka istraživanja u kontekstu aktuelne zakonske regulative u Srbiji, XIV Srpski simpozijum o hidrogeologiji sa međunardonim učešćem, RGF-DHG, Zlatibor
[6] Filipović B., Dimitrijević N., 1990: Razvoj hidrogeologije u Srbiji do II svetskog rata. Geološki anali Balkanskoga poluostrva, knj. LIII/1 (1989), Beograd
[7] Filipović B., 1997: Istorijski razvoj jugoslovenske hidrogeologije i stanje hidrogeološke istraženosti.
[8] Filipović B., Milosavljević S., Radulović M., 1999: Stanje i perspektive razvoja hidrogeologije i inženjerske geologije u Jugoslaviji, XII Jugosolvenski simpozijum o hidrogeologiji i inženjerskoj geologiji, Komitet za hidrogeologiju i inženjersku geologiju, Novi Sad
[9] Filipović B., Krunić O., Lazić M., 2005: Regionalna hidrogeologija Srbije, Univerzitet u Beogradu, Rudarsko-geološki fakultet; Studio MS, Beograd, str. 401
[10] Krunić O., Filipović B., 1999: Klasifikacija termomineralnih voda Srbije, XII Jugosolvenski simpozijum o hidrogeologiji i inženjerskoj geologiji, Komitet za hidrogeologiju i inženjersku geologiju, Novi Sad
[11] Krunić O., 2000: Thermominerla waters in Serbia, basic types nad their characteristics, Hydrogeological researche of Litosphere in Serbia, Faculty of Minig and Geology, University of Belgrade, Belgrade
[12] Milanović S., Stevanović Z., Đurić D., Petrović T., Milovanović M., 2010: Regionalni pristup izradi karte ugroženosti podzemnih voda Srbije – nova metoda IZDAN, Zbornik radova XV Kongresa geologa Srbije, s. 585-590, Beograd
[13] Milanović S., 2010: Formiranje fizičkog modela karstne izdani na primeru Beljanice, Doktorska disertacija, RGF, Beograd.
[14] Milenić D., Milivojević M., Martinović M., Vranješ A., Magazinović S., 2014: Istraživanje, korišćenje i razvoj geotermalnih energetskih resursa u Republici Srbiji – U naših 40 godina, Pos. Izd. Dep. Za hidrogeologiju, Rudarsko-geološki fakultet, Beograd 79-115
[15] Milenić D., Vranješ A., 2021: Stanje i perspektive geotermalne energije u Republici Srbiji, In: D. Polomčić, V. Živanović, A.Vranješ, Lj. Vasić (Eds) 50 godina Departmana za hidrogeologiju (pp 111-154) Univerzitet u Beogradu, Rudarsko-geološki fakultet, Departman za hidrogeologiju
[16] Milenić D., Vranješ A., 2022: Stanje i perspektive geotermalne energije u Republci Srbiji. Vodosnabdevanje – podzemne vode i održivo upravljanje resursima XVI Srpski simpozijum o hidrogeologiji sa međunardonim učešćem, RGF-DHG, Zlatibor
[17] Monografija „100 godina hidrogeologije u Jugoslaviji“, Pos. izd. Rud.‐Geol. fak., Instituta za hidrogeologiju, str. 31‐46, Beograd.
[18] Polomčić D., 2021: Istorijski razvoj, položaj i misija departmana za hidrogeologiju, Vodosnabdevanje – podzemne vode i održivo upravljanje resursima, 50 godina Departmana za hidrogeologiju, RGF, Departman za hidrogeologiju, ISBN 978‐86‐7352‐377‐4, Beograd
[19] Polomčić D., Vasić Lj., Milanović S., Ristić-Vakanjac V., Petrović B., Marinović V., Bajić D., Hajdin B., Čokorilo-Ilić M., Ratković J., 2021: Vodosnabdevanje – podzemne vode i održivo upravljanje resursima In: D. Polomčić, V. Živanović, A.Vranješ, Lj. Vasić (Eds) 50 godina Departmana za hidrogeologiju (pp 69-110) Univerzitet u Beogradu, Rudarsko-geološki fakultet, Departman za hidrogeologiju
[20] Stevanović Z. 1991: Hidrogeologija karsta Karpato-balkanida istočne Srbije i mogućnosti vodosnabdevanja, Monografija, Pos. izd. R G F, I H G, 1 – 245, Beograd
[21] Stevanović Z., 1994: Problemi i perspektive hidrogeološke struke u aktuelni uslovima, X Jugosolvenski simpozijum o hidrogeologiji i inženjerskoj geologiji, Komitet za hidrogeologiju i inženjersku geologiju, Kikinda
[22] Stevanović Z.,1995: Karstne izdanske vode Srbije – korišćenje i potencijalnost za regionalno vodosnabdevanje, Monografija: Vodni mineralni resursi litosfere Srbije, Monograf. Pos.izd. RGF (ed. Z.Stevanović), pp.77-119, Beograd
[23] Stevanović Z., Filipović B., Dokmanović B., Jovović B., Kecojević B., Cicmil S., 1996: Zakonska regulativa u oblasti hidrogeologije u SR Jugoslaviji, XI Jugosolvenski simpozijum o hidrogeologiji i inženjerskoj geologiji, Komitet za hidrogeologiju i inženjersku geologiju, Budva
[24] Stevanović Z., Kozák P., Lazić M., Szanyi J., Polomčić D., Kovács B., Török, J., Milanović S., Hajdin B., Papić P., 2011a: Towards sustainable management of transboundary Hungarian – Serbian aquifer; In: Transboundary Water Resources Management: A Multidisciplinary Approach, 1 Ed. (Eds. J. Ganoulis, A. Aureli & J.Fried), Wiley-VCH, Verlag, pp.143-149
[25] Stevanović Z., Dimkić M., Mandić M., Milanović S., Đurić D., Slimak T., Popović LJ., Vasić LJ., Hajdin B., Petrović T., Oparušić I., Milovanović M., Zanković P., Petrović B., 2011b: Monitoring podzemnih voda Srbije (Istraživanje, optimalno korišćenje i održivo upravljanje podzemnim vodnim resursima Srbije), God. izv. za grupu Strateških projekata Min. ŽSRPP i Direkcije za vode Srbije real. od RGF, IJČ i GIS, Fond str. dok. RGF, Beograd
[26] Stevanović Z., Radić Z., Ristić Vakanjac V., 2016: O potrebi sistematskih primenjenih hidrogeoloških i inženjersko-geoloških istraživanja u kontekstu održivog razvoja Srbije, Zapisnici SGD za 2016 godinu, Srsko geološko društvo, ISSN 0372-9966, Beograd
[27] Stevanović Z., Petrović B., Marinović V., 2020: Završni izveštaj trogodišnjeg projekta Operativni monitoring podzemnih voda Republike Srbije; Departman za hidrogeologiju, Rudarsko-geološki fakultet, Univerzitet u Beogradu
[28] Vasić Lj., Polomčić D., Milanović S., Ristić-Vakanjac V., Petrović B., Marinović V., Bajić D., Hajdin B., Čokorilo-Ilić M., Ratković J., 2022: Vodosnabdevanje – podzemne vode i održivo upravljanje resursima XVI Srpski simpozijum o hidrogeologiji sa međunardonim učešćem, RGF-DHG, Zlatibor
[29] Vrba J. and Zaporozec A. (eds), 1994: Guidebook on Mapping Groundwater Vulnerability, IAH, volume 16, Hannover
[30] Živanović V., Jemcov I., Štrabački J., Marina Č. Đ., Atanacković N., Todorović M., 2021: Stanje i perspektive iz oblasti zaštite, kontaminacije i remedijacije podzemnih voda, In: D. Polomčić, V. Živanović, A.Vranješ, Lj. Vasić (Eds) 50 godina Departmana za hidrogeologiju, RGF, Departman za hidrogeologiju, ISBN 978‐86‐7352‐377‐4, Beograd
