Autor: Milanović Saša
Sažetak
U hidrogeološkim, inženjersko-geološkim i hidrotehničkim zahvatima u karstu a vazanim za podzemne vode, karstne kanale, vrela i ponore, speleoronjenje je jedina istraživačka metoda koja omogućuje direktno osmatranje, proučavanje i egzaktno geološko kartiranje karstnih kanala i kaverni. Podaci prikupljeni tokom speleoronila_kih istraživanja znatno doprinose rekonstrukciji evolucije karstnog procesa u određenom regionu što je veoma značajno kod procene dubine karstifikacije i određivanja dominantnih pravaca kretanja podzemnih voda. U poslednjih trideset godina samo na području Srbije i Crne Gore je istraženo više od 40 izvorskih sifona, aktivnih pećinskih kanala i ponora od strane speleoronioca. Pored istraživanja za pomenute svrhe, zaštita karstnih podzemnih voda sve više dobija na značaju kao jedan od ključnih parametara regionalnog planiranja i razvoja karstnih regiona. Jedan od aspekata zaštite koji je potpuno zanemaren, je i uticaj brojnih čovekovih aktivnosti na endemske vrste koje naseljavaju potopljene karstne kanale. Zahvaljujući speleoronjenju omogućeno je osmatranje i proučavanje nekih od ovih vrsta neposredno, u njihovom prirodnom ambijetu. Pored čovečije ribice (Proteus anguinus) i ribe gaovice (Paraphoxinus ghetaldi) jedan od “najčešćih” stanovnika je i amfipoda-račić (iz reoda Nipharus) koja je tokom dosadašnjih speleoronila_kih istraživanja karsta Dinarida pronađena i snimljena na više lokaliteta. Zaštita speleofaune i njenih endemskih vrsta je direktno povezana sa zaštitom podzemnih voda. Nažalost, delom zbog neobaveštenosti, a delom i zbog neodgovornosti, opstanak ovih vrsta je sve više ugrožen.
