Autori: Dejana ĐORĐEVIĆ, Ivan STOJNIĆ
REZIME
Hidrografska merenja na ušćima aluvijalnih i planinskih vodotoka pokazala su da je podvodna kaskada na spoju pritoke sa rekom uobičajena pojava, kao i to da može postojati i u koritu matične reke na spoju sa pritokom. Cilj ovog rada je da ispita kako položaj i visina kaskade utiču na doprinos pritoke dinamičkoj jednačini u linijskim modelima ušća. Pomoću modela prostornog tečenja utvrđeni su rasporedi ugla skretanja toka i protoka količine kretanja u nizvodnom preseku pritoke za tri stepena izdignutosti dna pritoke, odnosno reke ΔzP / hn = {0,10; 0,25; 0,50} i ΔzR / hn = {0,10; 0,25; 0,50} gde su ΔzP i ΔzR visine kaskada u pritoci i reci, a hn dubina vode u reci na ušću, i tri moguća hidrološka scenarija DR = QR / Qn = {0,250; 0,583; 0,750}, gde su QR i Qn protoci u reci uzvodno i nizvodno od ušća. Na osnovu ovih rasporeda određeni su: komponenta sile inercije pritoke u pravcu osovine reke IPx i vrednosti parametara pomoću kojih se u linijskim modelima ušća obuhvata uticaj pritoke, a to su srednja vrednost ugla skretanja toka u nizvodnom preseku pritoke δ i σ – koeficijent neravnomernosti ovog ugla. Utvrđeno je da kaskada u pritoci i kaskada sa najvišim stepenom izdignutosti u reci smanjuju uticaj pritoke u dinamičkoj jednačini od 8% do čak 58%, dok kaskade u reci sa niskim i umerenim stepenom izdignutosti u zavisnosti od DR povećavaju njen doprinos za 15-30%. Pokazano je da Hagerov koeficijent σ nema konstantnu vrednost i da zavisi od oba prametra (DR i Δz / hn). Za svaku kaskadu određene su zavisnosti σ(DR).
